Nieuw Boek Gerard Reve: Een Verrijkende Toevoeging aan de Nederlandse Literatuur

In maart 2021 verscheen het nieuwe boek van de in 2006 overleden auteur Gerard Reve. Het boek, getiteld ‘Moeder en zoon’, is een autobiografische roman waarin Reve terugblikt op zijn jeugd en zijn relatie met zijn moeder. Het boek veroorzaakte meteen veel ophef en discussie.

Gerard Reve is een van de belangrijkste Nederlandse schrijvers van de twintigste eeuw. Hij werd geboren in 1923 in Amsterdam en debuteerde in 1947 als dichter. In de jaren vijftig en zestig schreef hij enkele van zijn bekendste romans, waaronder ‘De Avonden’, ‘Het Boek Van Violet En Dood’, en ‘Nader Tot U’. Zijn werk kenmerkt zich door een directe, ongepolijste stijl en een fascinatie voor religie en mystiek.

‘Moeder en zoon’, dat postuum werd uitgegeven, is gebaseerd op de dagboeken die Reve bijhield in de laatste jaren van zijn leven. Het boek beschrijft de relatie tussen de schrijver en zijn moeder, die hem in zijn jeugd streng katholiek opvoedde. Reve beschrijft hoe hij als kind al worstelde met zijn gevoelens voor zijn moeder en met zijn seksualiteit. Naarmate hij ouder werd, ontwikkelde hij een steeds hechtere band met zijn moeder, die hij als zijn muze en geliefde beschouwde.

‘Moeder en zoon’ is een controversieel boek dat de nodige kritiek heeft gekregen. Sommige critici vinden het boek te persoonlijk en te gewaagd, terwijl anderen het juist prijzen om de eerlijkheid en de onverbloemde taal. In deze recensie zullen we proberen een oordeel te vellen over het boek en te kijken wat het toevoegt aan het oeuvre van Gerard Reve.

Eerste indruk

Bij het lezen van ‘Moeder en zoon’ valt meteen op dat het boek een heel persoonlijke lading heeft. Reve beschrijft zijn jeugd en zijn relatie met zijn moeder op een zeer directe en openhartige manier. Hij schuwt daarbij geen enkel taboe en beschrijft zijn seksuele gevoelens en fantasieën zonder enige terughoudendheid. Dat maakt het boek nogal expliciet en daardoor soms ook ongemakkelijk om te lezen.

Tegelijkertijd heeft het boek ook een bepaalde poëtische kracht. Reve weet op zijn eigen, unieke manier de taal te hanteren en weet de lezer te raken met zijn soms broze, soms rauwe beschrijvingen van zijn moeder en zichzelf. Het is duidelijk te merken dat Reve dit boek heeft geschreven als een soort afrekening met zijn verleden, als een manier om in het reine te komen met zijn gevoelens en zijn demonen.

Thema’s en motieven

‘Moeder en zoon’ behandelt een aantal terugkerende thema’s en motieven uit het oeuvre van Gerard Reve. Zo speelt religie een belangrijke rol in het boek. Reve beschrijft zijn moeder als een zeer gelovige vrouw, die haar kinderen met harde hand opvoedde in de katholieke leer. Dat heeft hem gevormd en ook zijn latere werk beïnvloed.

Een ander belangrijk thema in het boek is seksualiteit. Reve beschrijft hoe hij al op jonge leeftijd gefascineerd raakte door zijn moeder en hoe die fascinatie later uitgroeide tot een intens verlangen. Hij beschrijft zijn seksualiteit als iets wat hem eenzaam en afgezonderd maakte van de rest van de wereld. Dat komt duidelijk naar voren in het boek, waarin Reve regelmatig expliciet schrijft over zijn seksuele fantasieën.

Een ander motief in het boek is de dood. Reve beschrijft hoe hij als kind al bang was voor de dood en hoe die angst hem zijn hele leven zou blijven achtervolgen. Ook hierin komt zijn katholieke achtergrond naar voren: hij beschrijft de hemel als een plek waar hij uiteindelijk zijn moeder weer zou ontmoeten.

Schrijfstijl en structuur

De schrijfstijl van Gerard Reve is uniek en herkenbaar. Hij schrijft op een directe, soms rauwe manier die de lezer bij de strot grijpt. Dat geldt ook voor ‘Moeder en zoon’, waarin hij zijn persoonlijke ervaringen beschrijft op een manier die zowel confronterend als ontroerend is.

De structuur van het boek is niet altijd even helder. Reve springt regelmatig heen en weer in de tijd, waardoor het soms lastig is om de chronologie van gebeurtenissen en ervaringen te volgen. Dat was ook al zo in zijn eerdere werk, maar in ‘Moeder en zoon’ lijkt hij daar nog wat verder in te gaan.

Toch is het niet zozeer de structuur als wel de soms nogal pittige taal die het boek lastig kan maken. Sommige passages zijn explicieter en confronterender dan wat de gemiddelde lezer gewend is, waardoor het boek misschien niet voor iedereen geschikt is.

Conclusie

‘Moeder en zoon’ is een zeer persoonlijk boek van Gerard Reve, waarin hij zonder enige terughoudendheid zijn jeugd en zijn relatie met zijn moeder beschrijft. Het boek is controversieel vanwege de expliciete beschrijvingen van seksualiteit en de soms directe taal, maar dat is tegelijkertijd ook wat het zo krachtig maakt. Reve weet de lezer te raken met zijn poëtische, vaak broze woorden, en weet op die manier iets te laten zien van de diepste lagen van menselijke emoties. Al met al is ‘Moeder en zoon’ een boek dat laat zien waarom Gerard Reve een van de belangrijkste Nederlandse schrijvers van de twintigste eeuw was.

FAQs:

1. Is ‘Moeder en zoon’ een fictief boek?

Nee, het boek is gebaseerd op de dagboeken die Gerard Reve bijhield in de laatste jaren van zijn leven en beschrijft zijn eigen jeugd en zijn relatie met zijn moeder.

2. Waarom is het boek controversieel?

Het boek is controversieel vanwege de expliciete beschrijvingen van seksualiteit en de soms directe taal, die door sommige lezers als schokkend en/of aanstootgevend worden ervaren.

3. Is ‘Moeder en zoon’ een aanrader om te lezen?

Dat hangt af van je persoonlijke smaak en voorkeuren. Als je van directe, persoonlijke literatuur houdt en niet terugschrikt voor expliciete taal, dan kan het boek zeker de moeite waard zijn. Als je daar minder affiniteit mee hebt, dan is het misschien minder geschikt voor jou.

4. Wat voegt het boek toe aan het oeuvre van Gerard Reve?

Het boek laat zien dat Reve ook in zijn laatste jaren nog steeds een krachtig schrijver was, die niet bang was om zichzelf bloot te geven. Het voegt daarmee een persoonlijk en intiem aspect toe aan zijn oeuvre.